THỎA THUẬN KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC CHO ĐỐI THỦ CẠNH TRANH ĐÃ ĐƯỢC CHẤP NHẬN TRONG THỰC TIỄN

TƯ VẤN HỢP ĐỒNG ĐÀO TẠO NGHỀ
27/06/2018
NHỮNG ĐIỀU KIỆN CẦN LƯU Ý KHI GIA HẠN HỢP ĐỒNG LAO ĐỘNG BẰNG PHỤ LỤC
05/07/2018

THỎA THUẬN KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC CHO ĐỐI THỦ CẠNH TRANH ĐÃ ĐƯỢC CHẤP NHẬN TRONG THỰC TIỄN

Ngày 12/6/2018, Tòa án nhân dân Tp.HCM đã ra phán quyết thừa nhận THỎA THUẬN KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC CHO ĐỐI THỦ CẠNH TRANH có hiệu lực thi hành, được pháp luật bảo đảm thực thi. Đây là một trong những nội dung có ý nghĩa hết sức quan trọng vì nó làm thay đổi toàn bộ nhận thức của Người Lao Động (“NLĐ”) khi giao kết các thỏa thuận với Người Sử Dụng Lao Động (“NSDLĐ”).

THỎA THUẬN KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC CHO ĐỐI THỦ CẠNH TRANH được hình thành như thế nào?

Thực tế không tồn tại một thỏa thuận độc lập với nội dung THỎA THUẬN KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC CHO ĐỐI THỦ CẠNH TRANH mà nó được lồng ghép trong THỎA THUẬN BẢO MẬT VÀ KHÔNG CẠNH TRANH (NON – DISCLOSURE AGREEMENT AND CONFIDENTIALITY AND NON – COMPETITION) và thường hay gọi là NDA.

NDA ra đời dựa trên nhận thức: khi NLĐ làm việc ít nhiều họ sẽ biết được các THÔNG TIN MẬT (Confidential Information) – một số doanh nghiệp dùng từ BÍ MẬT KINH DOANH sẽ có nghĩa hẹp hơn – của NSDLĐ; Để hạn chế các thông tin này bị rò rỉ  mà quan ngại nhất là lọt vào tay của công ty bị định vị là ĐỐI THỦ CẠNH TRANH  NSDLĐ sẽ yêu cầu NLĐ phải ký NDA trước khi chính thức làm việc cho NSDLĐ.

Một NDA thường gồm các nội dung chính sau: (i) Thông tin của hai bên giao kết; (ii) Định nghĩa thông tin bảo mật; (iii) Cam kết bảo mật và không tiết lột; (iv) Cạnh tranh và không lôi kéo; (v) Nghĩa vụ của NLĐ; và (vi) Thỏa thuận chung. Toàn bộ cấu thành NDA chính yếu là để đảm bảo NLĐ không được tiết lộ thông tin bảo mật cũng như chế tài sẽ đối mặt nếu vi phạm cả khi đang làm việc hoặc đã nghỉ việc. NDA tạm được gọi hoàn chỉnh khi phải minh định rõ (i) THÔNG TIN BẢO MẬT LÀ GÌ? (ii) ĐỐI THỦ CẠNH TRANH LÀ AI? (iii) PHẠM VI CŨNG NHƯ THỜI GIAN CAM KẾT BẢO MẬT CỦA NLĐ (Được tiết lộ cho ai, khi nào được tiết lộ,…); và (iv) HẬU QUẢ NẾU VI PHẠM.

Khi còn làm việc, NLĐ sẽ giữ đúng cam kết NDA nhưng lúc nghỉ việc thì đó quả là một thách thức thực sự. ĐỐI THỦ CẠNH TRANH thường lôi kéo NLĐ mà theo họ có thể biết được các thông tin mang về lợi thế nhất định nếu chấp nhận đầu quân. Khi này, một khoản lợi ích hợp lý rất dễ đánh gục NLĐ đồng thời giúp ĐỐI THỦ CẠNH TRANH đạt được mục đích của mình. Hoặc thậm chí vì nhu cầu chính đáng, NLĐ cũng không gần ngại làm việc cho ĐỐI THỦ CẠNH TRANH.

Một nguyên tắc cơ bản, muốn kết luận NLĐ tiết lộ THÔNG TIN MẬT (Vi phạm NDA) thì NSDLĐ phải chứng minh được sự tiết lộ đó, thật quá khó nếu không muốn nói là bất khả thi. Khi này, mục đích dự phòng rủi ro cần được đặt ra sao cho hạn chế tối đa thiệt hại có thể đối mặt. Trong đó, e ngại nhất là ĐỐI THỦ CẠNH TRANH có được THÔNG TIN MẬT và đây chính là nguyên nhân cho sự ra đời THỎA THUẬN KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC CHO ĐỐI THỦ CẠNH TRANH.

Đến đây đã rõ, NDA ra đời là tất yếu khách quan vì nó góp phần bảo vệ và dự phòng rủi ro cho NSDLĐ. Song chúng tôi muốn tiếp cận dưới góc độ pháp lý về THỎA THUẬN KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC CHO ĐỐI THỦ CẠNH TRANH xem nó có thật sự tuân thủ pháp luật thực định.

Như đã trình bày, nếu muốn kết luận NLĐ tiết lộ THÔNG TIN MẬT thì NSDLĐ phải có nghĩa vụ chứng minh. Vậy nên THỎA THUẬN KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC CHO ĐỐI THỦ CẠNH TRANH sẽ thường có nội hàm như sau: (i) Trong thời gian bao nhiêu lâu kể từ khi nghỉ việc, (ii) NLĐ sẽ không được làm việc cho ĐỐI THỦ CẠNH TRANH, (iii) Nếu vi phạm sẽ phải bồi thường XYZ đồngVấn đề pháp lý là ở đây, VIỆC HAI BÊN KÝ KẾT MỘT THỎA THUẬN MÀ THỎA THUẬN ĐÓ ĐÃ TƯỚC ĐI QUYỀN ĐƯỢC LÀM VIỆC CỦA NLĐ THÌ THỎA THUẬN CÓ GIÁ TRỊ PHÁP LÝ HAY KHÔNG?

Khoản 1, Điều 35 Hiến pháp năm 2013 quy định “Công dân có quyền làm việc, lựa chọn nghề nghiệp, việc làm và nơi làm việc”. Khoản 1, Điều 5 Bộ luật lao động NLĐ có quyền “Làm việc, tự do lựa chọn việc làm, nghề nghiệp, học nghề, nâng cao trình độ nghề nghiệp và không bị phân biệt đối xử”. Khoản 6, Điều 9 Luật việc làm quy định về Những hành vi bị nghiêm cấm bao gồm hành vi “Cản trở, gây khó khăn hoặc làm thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ, NSDLĐ”,… những quy định này có thể kết luận rằng sẽ không ai được quyền hạn chế quyền làm việc của NLĐ. Song, Tòa án nhân dân Tp.HCM lại dựa trên nguyên tắc TỰ NGUYỆN CAM KẾT THỎA THUẬN để cho rằng, đúng là NLĐ có quyền nhưng đã từ bỏ quyền bằng chính sự tự nguyện giao kết NDA, nên phải tuân theo thỏa thuận trong NDA mà cụ thể là chịu chế tài đã được ghi nhận khi làm việc cho đối thủ cạnh tranh trong thời gian cam kết không được làm việc.

Khi không có căn cứ pháp lý rõ ràng, Thẩm phán được quyền dựa trên NIỀM TIN NỘI TÂM để đi đến một kết luận. Và đây là lý do dù NDA đã tồn tại nhưng chưa ai dám kết luận có đúng luật hay không, trừ Thẩm phán.

Chúng ta cần đánh giá sự TỰ NGUYỆN CAM KẾT THỎA THUẬN – là căn cứ đi đến kết luận của Thẩm phán khi này – có thật sự tồn tại?

Thứ nhất: NDA ĐƯỢC YÊU CẦU NLĐ PHẢI KÝ TRƯỚC KHI CHÍNH THỨC LÀM VIỆC.

Trong tình thế đi tìm (xin) việc, NLĐ có đủ “dũng khí” để yêu cầu NSDLĐ bỏ đi quy định KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC CHO ĐỐI THỦ CẠNH TRANH (?) thậm chí mức độ nhẹ hơn là đàm phán mức bồi thường? Nếu ai đã từng đi xin việc và ai đã từng ở vai trò tuyển dụng sẽ kết luận ngay rằng NSDLĐ khi này đưa gì thì NLĐ ký cái đó vì (i) muốn có việc làm với mức lương và (ii) các điều kiện làm việc đã hợp lý. Dĩ nhiên cũng có người nói TÔI CÓ QUYỀN KHÔNG KÝ nhưng con số này được bao nhiêu (?) khi mà sự thật nghiệp sẽ hiện hữu ngay sau câu nói đó còn có vi phạm NDA hay không lại là vấn đề của tương lai?

Thứ hai: MỘT THỎA THUẬN ĐƯỢC XEM LÀ QUAN HỆ SONG VỤ THÌ NDA CÓ THỎA TIÊU CHÍ NÀY?

Quan hệ lao động được xác lập dưới hình thức Hợp Đồng Lao Động (HĐLĐ) là văn bản mang tính chất song vụ. Trái lại, NDA là một văn bản tồn tại song song với HĐLĐ mà NLĐ giản đơn chỉ có nghĩa vụ cam kết và hầu như không có quyền gì. Sẽ rất khó chỉ ra được nghĩa vụ của NSDLĐ trong DNA. Đây là lý do mà một số Công ty Luật gọi loại văn bản này là CAM KẾT BẢO MẬT vì giản đơn nghĩa vụ chỉ thuộc về NLĐ nên đúng là một sự cam kết thuần túy.

Thứ ba: ĐỐI THỦ CẠNH TRANH – ANH LÀ AI?

Trong NDA tại thời điểm giao kết sẽ liệt kê một số doanh nghiệp có ngành nghề tương đồng với NSDLĐ và kết luận đó là ĐỐI THỦ CẠNH TRANH. Song ĐỐI THỦ CẠNH TRANH không những giới hạn ở số doanh nghiệp đã được liệt kê (Cụm từ có tính chất pháp lý được sử dụng trong trường hợp này là BAO GỒM NHƯNG KHÔNG GIỚI HẠN) mà còn cả các ĐỐI THỦ CẠNH TRANH trong tương lai (Được hiểu là Công ty được thành lập mới hoặc sẽ bổ sung ngành nghề kinh doanh để cạnh tranh với NSDLĐ.). Với định nghĩa này, NLĐ thực sự có thể vi phạm bất cứ khi nào trong thời gian cam kết vì một Doanh nghiệp có toàn quyền bổ sung ngành nghề kinh doanh bất cứ khi nào Doanh nghiệp đó muốn.

Nếu NLĐ đang làm việc cho một Công ty và Công ty này bổ sung ngành nghề thì theo NDA, để không bị coi là vi phạm, NLĐ buộc phải chấm dứt HĐLĐ trước thời hạn. Luật lao động không có điều khoản nào dẫn chiếu NDA để cho phép NLĐ được quyền chấm dứt HĐLĐ trước thời hạn trong trường hợp này. Vậy nếu không muốn vi phạm HĐLĐ thì vi phạm NDA và ngược lại. Khi này NLĐ sẽ phải làm gì? Chúng tôi tin rằng Thẩm phán khi đưa ra phán quyết chưa hề nghĩ đến tình huống trớ trêu này. Giản đơn vì không đứng ở vị trí của NLĐ nên chưa đánh giá bao quát hết sự phức tạp của vấn đề.

Từ khi NDA “du nhập” vào Việt Nam, dù được chấp nhận sự tồn tại nhưng chưa có một phán quyết nào của Cơ quan tư pháp đánh giá tính chính danh của nó, cho đến ngày 12/6/2018. Một người hành nghề Luật sẽ không đưa ra kết luận khi không có căn cứ chỉ rõ đúng sai. Khi Thẩm phán được quyền dùng NIỀM TIN NỘI TÂM thì Luật sư cần phân tích sự việc trên quan điểm sự hài hòa lợi ích của các chủ thể trong giao dịch vì bản chất tối thượng của Luật là bảo vệ sự công bằng.

Chúng tôi cho rằng NDA nên dừng lại ở chỗ NLĐ sẽ phải gánh chịu hậu quả khi tiết lộ bí mật kinh doanh mà họ có được trong thời gian làm việc cho NSDLĐ – dĩ nhiên NSDLĐ phải chứng minh được sự vi phạm. Còn nếu thừa nhận CẤM KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC CHO ĐỐI THỦ CẠNH TRANH thì đã đi quá xa cho bảo vệ lợi ích của một bên trong giao dịch, khi này sẽ bị coi là thực thi quyền của mình nhưng đã xâm phạm đến lợi ích của người khác.

Tóm lại vấn đề, từ nay NLĐ phải hết sức cẩn trọng khi ký NDA và NSDLĐ cũng đã thở phào khi mà NDA đã được bảo chứng – ít nhất cho đến khi chưa có một kết luận nào của Hội Đồng Thẩm Phán Tòa Án Nhân Dân Tối Cao tuyên hủy phán quyết với nội dung THỎA THUẬN KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC CHO ĐỐI THỦ CẠNH TRANH là vi phạm pháp luật ./.
Luật sư Trần Văn Trí – FUJILAW.

Quý khách hàng có thể theo dõi bài viết của Luật sư Trần Văn Trí được đăng tải tại Thời báo Kinh tế Sài Gòn: http://www.thesaigontimes.vn/274109/khong-duoc-lam-viec-cho-doi-thu-canh-tranh–duoc-phap-luat-thua-nhan.html và Website của VNHR: https://vnhr.vn/tin-tuc/thoa-thuan-khong-duoc-lam-viec-cho-doi-thu-canh-tranh-da-duoc-chap-nhan-trong-thuc-tien/

Trân trọng./.